ماده ۱: اصطلاحات و واژههایی که در این دستورالعمل به کار رفتهاند دارای معانی زیر میباشند:
- EOTC: بازار معاملات فرآورده های انرژی می باشد که دارای سامانه معاملاتی EOTC می باشد.
- بهترین سفارش خرید:سفارش خرید با بیشترین قیمت است.
- بهترین سفارش فروش:سفارش فروش با کمترین قیمت است.
- تقاضا:اعلام آمادگی برای خرید کالا با ثبت سفارش خرید در سامانه معاملات
- جلسه رسمی معاملات:دوره زمانی معینی است که معاملات کالاها طبق مقررات این دستورالعمل در آن انجام میشود.
- حداقل تغییر قیمت سفارش:کمترین مقدار مجاز تغییر قیمتی سفارشهای ثبت شده در سامانه معاملات است.
- حداقل خرید:کمترین مقدار از هر کالاست که یک مشتری میتواند خریداری نماید.
- حداقل عرضه:کمترین مقدار مجاز عرضه در هر نماد معاملاتی طبق مقررات است.
- حداکثر خرید:بیشترین مقدار مجاز خرید از هر نماد معاملاتی توسط یک مشتری طی یک جلسه معاملاتی، حسب مقررات است.
- حراج:سازوکاری برای دادوستد کالا است که برپایه انطباق سفارشهای خرید و فروش مشتریان و با در نظرگرفتن اولویتهای مقرر در این دستورالعمل انجام میشود.
- حوادث غیر مترقبه:وقایعی است خارجی، غیرقابل اجتناب و غیرقابل پیشبینی که در نتیجه وقوع آن متعهد اعم از خریدار و فروشنده قادر به انجام تعهد خود نیست.
- خطای مجاز تحویل:عبارت است از میزان مجاز تفاوت وزن یا مقدار کالای تحویلی نسبت به کالای معامله شده
- سامانه معاملاتEOTC: سیستم رایانهای است که عملیات مربوط به معاملات از قبیل ورود و ثبت سفارشهای خرید و فروش، تطبیق سفارشها و در نهایت انجام معاملات از طریق آن صورت میگیرد.
- سفارش:درخواست خرید یا فروش کالا که توسط مشتری ارایه میشود.
- عرضه:اعلام آمادگی برای فروش کالا طبق مقررات این دستورالعمل
- قرارداد:توافقی مبتنی بر خرید و فروش مقدار معینی کالا میان خریدار و فروشنده كه از طریق معامله در eotcانجام میشود.
- قرارداد نقدی:قراردادی است که براساس آن، پرداخت بهای کالای مورد معامله و تحویل آن در هنگام معامله و براساس این دستورالعمل انجام میشود.
- قرارداد نسیه:قراردادی است که براساس آن، کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید و براساس این دستورالعمل پرداخت میگردد.
- قرارداد سلف:قراردادی است که براساس آن، کالا در زمانی مشخص در آینده تحویل گردیده و بهای آن در هنگام معامله و بر اساس این دستورالعمل پرداخت میگردد.
- قرارداد کشف پریمیوم: قراردادی است که طی آن مابه التفاوتی، مورد توافق طرفین معامله قرار میگیرد و طرفین متعهد میشوند که در زمان مشخصی در آینده (تحویل، حمل یا بارگیری) کالا را بر اساس قیمت نهایی ( قیمت مبنا بعلاوۀ مابه التفاوت توافق شده) معامله نمایند. خریدار بخشی از ثمن معامله را در زمان توافق، به فروشنده پرداخت و تسویه مابقی وجه متعاقباً و بر اساس شرایطی انجام میشود که در زمان عقد قرارداد مشخص میگردد.
- قیمت پایه:قیمت مشخصی است که فروشنده در درخواست خود برای عرضه هر کالا اعلام مینماید .
- قیمت پیشنهادی: قیمتی است که توسط مشتری در جریان حراج وارد سامانه معاملات میگردد.
- قیمت مبنا:قیمتی است که حسب مورد در زمان حمل، انتقال، تحویل یا بارگیری کالای موضوع قراردادهای کشف پریمیوم، توسط مرجع مورد قبول اعلام میگردد.
- قیمت نهایی: در قراردادهای کشف پریمیوم حاصل جمع پریمیوم و قیمت مبناست که تسویه نهایی معامله بر اساس آن انجام میشود.
- مشتری: شخصی است که متقاضی خرید یا فروش کالا در EOTC میباشد.
- موعد انتشار اطلاعیه عرضه: آخرین مهلت انتشار اطلاعیه عرضه جهت عرضه کالا
- امور تسویه: عبارت است از اقدامات لازم جهت تسویه معاملات از جمله واریز وجه قرارداد در تسویه نقدی، ارائه اسناد در تسویه اعتباری و معاملات نسیه طبق فرمت EOTCو همچنین واریز کارمزدها و سایر کسورات مربوطه طبق مقررات.
- فسخ: عبارت است از انحلال قهری قرارداد به گونهای كه قرارداد فاقد هرگونه آثاری میگردد.
- تسویه و پایاپای: فرآیندی است که طی آن حقوق و تعهدات طرفین معامله محاسبه و به ترتیبی که در این دستورالعمل ذکر شده است، تسویه میشود.
- تلورانس تحویل: عبارت است از مقدار مجاز تفاوت میزان کالای تحویلی نسبت به کالای معامله شده
- حواله خرید کالا: سندی است که به نام خریدار صادر میشود و خریدار میتواند با ارائه آن به فروشنده، کالای خریداری شده را تحویل گیرد.
- زمان تحویل: مدت زمانی است كه در آن، كالای موضوع قرارداد طبق زمانهای تعیین شده در اطلاعیه عرضه و مهلتهای مقرر در این دستورالعمل تحویل داده میشود.
- سقف مجاز عرضه: حداکثر میزان مجاز عرضه توسط هر عرضهکننده است که براساس تضامین تودیعی وی نزد EOTC تعیین میشود.
- صندوق ضمانت تسویه (صندوق تضمین): صندوقی است که به منظور تضمین تسویه وجوه ناشی از انجام معاملات، در EOTC ایجاد میشود.
- صورت وضعیت حساب: گزارشی از وضعیت حساب معاملات هر مشتری است که طبق ضوابط این دستورالعمل به وی اعلام میشود.
- واحد کنترل کیفی : واحد کنترل کیفی EOTC که وظیفه کنترل کیفیت کالاهای مورد معامله را بر عهده دارد
ماده 2: معاملات EOTC همواره بر مبنای رقابت و به روش حراج انجام شود. اجرای سفارشها براساس اولویت قیمت و در صورت تساوی قیمتها براساس اولویت زمانی ورود سفارش به سامانه معاملات خواهد بود.
ماده3 : انواع قراردادهای قابل معامله در بورس به شرح زیر میباشند.
- قرارداد نقدی
- قرارداد نسیه
- قرارداد سلف
- قرارداد کشف پریمیوم
ماده 4: اطلاعیه عرضه شامل موارد زیر میباشد.
- مشخصات کالای قابل عرضه (آنالیز کالا)
- حجم کالای قابل عرضه
- نوع معامله (در معامله سلف ذکر سررسید تحویل کالا و در معامله نسیه ذکر شرایط پرداخت)
- قیمت پایه
- تاریخ عرضه
- نام عرضهکننده
- نام تولیدکننده
- شرایط پرداخت وجه معامله و در صورت تسویه غیرنقدی تعیین میزان دقیق بخش غیر نقدی و همچنین ذکر اسناد مورد نیاز جهت تسویه.
- زمانبندی تحویل کالا
- محل تحویل کالا
- نوع بستهبندی
- بازار هدف بین المللی
- قیمت مبنا و جزئیات محاسبه قیمت نهایی در معاملات کشف پریمیوم
- حداقل خرید
- حداقل تغییر قیمت سفارش
- حداکثر خرید در صورت وجود
- واحد قیمت
- مالیات ارزش افزوده
- هزینه های جانبی
- نام کالا
- توضیحات
- تعداد روزهای مجاز مازاد عرضه
- تعداد روزهای برگزاری مجدد حراج در صورت عدم انجام معامله
ماده 5: ثبت اطلاعیه عرضه کالا در سامانه EOTC باید حداکثر تا ساعت 16 انجام شود .
- EOTC پس از احراز شرایط عرضه کننده از حیث شرایط عرضه، تضامین و سپردههای مورد نیاز جهت عرضه، تا ساعت 18 عرضه ثبت شده توسط مشتری را تایید یا عدم تایید می نمایند.
تبصره1: در صورت عدم تأئید اطلاعیه عرضه، EOTC مراتب را به مشتری اعلام مینماید.
ماده 6: کلیه وظایف و تعهدات طرفین معامله صرفاً در چارچوب شرایط مندرج در اطلاعیه عرضه و مقررات میباشد و شرایط معامله پس از انتشار اطلاعیه عرضه قابل تغییر نمیباشد.
ماده 7: پس از انتشار اطلاعیه عرضه توسط EOTC، فروشنده نمیتواند از عرضه کالای تعیین شده در اطلاعیه عرضه، خودداری نماید، در صورت عدم عرضه کالا از سوی عرضه کننده، وی مکلف به پرداخت یک در هزار ارزش عرضه به قیمت پایه به عنوان وجه التزام به خریدارانی است که اقدام به واریز پیش پرداخت موضوع عرضه مذکور نموده اند. وجه التزام مذکور توسط EOTC به نسبت میزان پیش پرداخت واریز شده، بین خریداران تقسیم میگردد.
ماده 8: مراحل انجام معاملات کالا به شرح زیر میباشد:
- ثبت سفارش فروش: فروشنده تا ساعت 16 هر روز کاری فرصت دارد اطلاعیه عرضه خود را در سامانه ثبت نماید.
- ثبت سفارش خرید: از زمان نمایش عرضه کالا در سامانه EOTC تا قبل از مرحله نمایش سفارشات امکان ورود،تغییر یا حذف سفارش برای مشتری وجود دارد.
- نمایش سفارشات: زمان شروع مرحله نمایش سفارشات در اطلاعیه عرضه منتشره اعلام می گردد. در این مرحله که زمان آن 4 دقیقه می باشد، امکان تغییر یا حذف سفارشات و یا ورود سفارش جدید وجود ندارد و صرفا سفارشات وارد شده در سامانه نمایش داده می شود.
خریداران می بایست تا پیش از شروع این مرحله سفارشات خود را وارد سامانه کنند و از زمان شروع این مرحله امکان ورود سفارش وجود ندارد.- اعلام قیمت فروشنده: در این مرحله که زمان آن 2 دقیقه می باشد فروشنده می تواند قیمت پیشنهادی خود را تا سقف 1 % افزایش و یا تا میزان مورد نظر خود کاهش دهد.
- اعلام قیمت خریدار: در این مرحله که زمان آن 2 دقیقه می باشد ، خریدار فرصت دارد قیمت خود را ویرایش کند. در این مرحله خریدار نهایتا می تواند قیمت پیشنهادی فروشنده را بپذیرد و امکان افزایش قیمت بیش از قیمت فروشنده وجود ندارد.
چنانچه حجم عرضه بیشتر از مجموع تقاضاهایی باشد که قیمت فروشنده را پذیرفتهاند، معاملات با قیمت فروشنده و به میزان مجموع تقاضاهای خریدارانی که قیمت فروشنده را پذیرفتهاند، انجام میشود.
بدیهی است چنانچه هیچ خریداری قیمت پیشنهادی فروشنده را نپذیرد معامله ای انجام نمی شود .
- رقابت: در صورتی که در پایان مرحله اعلام قیمت خریدار مجموع تقاضاهای خریدارانی که قیمت فروشنده را پذیرفتهاند بیش از کل میزان عرضه باشد، سفارش خریداران مذکور وارد مرحله رقابت میگردد. شرایط این مرحله به شرح زیر میباشد:
* سفارشهای فروشندگان قابل تغییر نمیباشد.
* خریداران حق تغییر حجم تقاضای وارده را ندارند.
* خریداران صرفاً میتوانند قیمت تقاضای خود را افزایش دهند.
- رقابت:زمان مرحله رقابت 2 دقیقه می باشد و معاملات به روش حراج انجام می شود. اجرای سفارشها براساس اولویت قیمت و در صورت تساوی قیمتها براساس اولویت زمانی ورود سفارش به سامانه خواهد بود.
- عرضه مازاد:در صورتی که حجم عرضه در پایان مرحله اعلام قیمت خریدار از تقاضاهایی که قیمت عرضهکننده را پذیرفتهاند بیشتر باشد، مازاد عرضه در این مرحله قابل معامله میباشد. خریداران میتوانند با ارایه تقاضای خرید با قیمت معاملات انجام شده، اقدام به خرید عرضههای مازاد نمایند. مرحله عرضه مازاد از پایان مرحله اعلام قیمت خریدار آغاز و حداکثر تا ساعت 16 همان روز ادامه می یابد. فروشنده می تواند در زمان ثبت عرضه تعداد روزهای آتی جهت ادامه مرحله مازاد عرضه را اعلام نماید. در صورت منتقل شدن عرضه مازاد به روزهای کاری بعد فروشنده میتواند عرضه مازاد را از سامانه معاملات حذف نماید.
ماده9: در صورتی که برای یک کالا حراج انجام شود و به دلیل عدم وجود تقاضای کافی معاملهای بر روی آن صورت نپذیرد، امکان حراج مجدد آن تا سه روز کاری بعد وجود دارد که فروشنده در صورت تمایل به این موضوع می تواند در مرحله ثبت سفارش فروش آن را تعیین نماید.
ماده 10: در صورتی که به دلیل حوادث غیرمترقبه تمام یا بخشی از وظائف یا مسئولیتهای اشخاص ذیربط در معامله طبق این دستورالعمل امکانپذیر نباشد، با حکم مرجع ذیصلاح، از این بابت مسئولیتی متوجه اشخاص مذکور نمیگردد.
ماده 11: جهت عرضه کالا در EOTC ، عرضه کنندگان مکلفند تضامین لازم را به صورت نقدی و یا ضمانتنامه بانكی (بدون قید و شرط) به میزان حداقل 6 % ارزش کالای مورد تقاضای عرضه را نزد EOTC تودیع نمایند.
ماده 12: جهت خرید کالا در EOTC خریدار می بایست پیش از ورود سفارش خود، پیش پرداخت مورد نیاز را نزد EOTC تامین نماید. میزان پیش پرداخت به ترتیب ذیل می باشد:
- در صورت واریز نقدی مبلغ پیش پرداخت معادل حداقل 6% ارزش سفارش خرید می باشد
- در صورت تودیع ضمانت نامه، تضامین می بایست به میزان حداقل 10% ارزش سفارش خرید باشد
ماده 13: انواع روشهای تسویه معاملات به شرح زیر میباشد:
- تسویه نقد: در این روش وجه قرارداد ظرف مهلت تسویه به صورت نقدی توسط خریدار به حساب تسویه واریز میگردد.
- تسویه توافقی: در این روش ظرف مهلت تسویه، سند تسویه توافقی طبق فرمت EOTC به تائید فروشنده رسیده و به همراه سایر مستندات لازم توسط خریدار به اتاق پایاپای ارائه میشود.
- تسویه با تضمین: تسویهای که با ضمانتنامه بانکی یا از طریق گشایش اعتبار اسنادی انجام میشود .
تبصره 1: در تسویه معاملات به هر یک از روشهای فوق، کارمزدها، مالیاتهای متعلقه و خسارتهای تعیین شده در این دستورالعمل باید به صورت نقد و طی مهلتهای مقرر در این دستورالعمل به حساب های اعلامی واریز شود.
تبصره 2: ارائه سند تسویه توافقی به منزلۀ تایید تسویه و احراز اسناد مربوطه توسط فروشنده میباشد و طی این سند فروشنده به دریافت ثمن معامله اقرار مینماید.
تبصره 3: روش تسویه معامله باید در اطلاعیه عرضه قید گردد.
ماده 14: مهلت تسویه معاملات قراردادها سه روز کاری بعد از روز معامله است.
ماده15: انجام امور تسویه معاملات به شرح زیر میباشد:
- معاملاتی که به روش نقد تسویه میشوند: واریز وجه قرارداد، کارمزدها و کسورات در صورت وجود
- معاملاتی که به روش توافقی تسویه میشوند: ارایه سند تسویه توافقی مطابق فرمت EOTCو مستندات ضمیمه آن و واریز کارمزدها، کسورات و پیشپرداخت معامله در صورت وجود
- معاملاتی که به روش تسویه با تضمین تسویه میشوند: ارایه ضمانتنامه، سند اعتبار اسنادی و سایر مستندات مطابق فرمت EOTCبه همراه واریز کارمزدها و کسورات
ماده16: م در صورتی که انجام امور تسویه با تأخیر و حداکثر تا 5 روز کاری پس از مهلت تسویه انجام شود، خریدار به ازای هر روز تأخیر موظف به پرداخت 2/0 درصد ارزش معامله میباشد. این مبلغ باید در هنگام تسویه به حساب EOTC و به نفع فروشنده واریز شود. پرداخت این وجه به فروشنده، از طریق EOTC و پس از کسر تعهدات فروشنده در EOTC صورت میگیرد.
ماده17: چنانچه خریدار تا پایان 5 روز کاری پس از مهلت تسویه امور تسویه را انجام ندهد، معامله وی فسخ گردیده و خریدار مکلف است 5 درصد ارزش معامله را به عنوان خسارت فسخ به همراه سایر هزینههای مصوب اعم از دو سر کارمزد معامله را پرداخت نماید.
ماده18: دركلیه قراردادهای منعقده در EOTC چنانچه خریدار نسبت به کیفیت کالای تحویل گرفته شده معترض باشد، میبایست اعتراض خود را حداکثر تا یک ماه پس از تحویل کالا به همراه مستندات مربوطه، به EOTC اعلام نماید. پس از انقضای مهلت مذکور هیچگونه اعتراضی از سوی خریدار پذیرفته نمیشود.
ماده19: در صورتی که فروشنده به هر نحو از تحویل کالا خودداری نماید، وی مکلف است 5 درصد ارزش معامله را به عنوان خسارت فسخ به همراه کلیه هزینههای مصوب اعم از دو سرکارمزد را پرداخت نماید. در این حالت خسارت و کارمزدهای موضوع این بند از محل وثایق یا مطالبات فروشنده نزد EOTC تأمین میگردد.
ماده 20: فروشنده مکلف است کالای معامله شده را در محدوده تلورانس تحویل مجاز، به خریدار تحویل دهد.
تبصره 1: در صورتی که حجم کالای تحویل شده در محدوده تلورانس تحویل مثبت باشد، تسویه وجوه ناشی از تلورانس تحویل، قبل از تحویل آخرین محموله کالا توسط خریدار به فروشنده پرداخت میشود. در صورت تحویل کالا با تلورانس مثبت و عدم دریافت وجه، مسئولیت تحویل آخرین محموله با فروشنده بوده و EOTC در این خصوص مسئولیتی ندارند.
تبصره 2: در صورتی که حجم کالای تحویل شده در محدوده تلورانس تحویل منفی باشد، فروشنده مکلف است حداکثر ظرف 3 روز کاری از تاریخ تحویل آخرین محموله نسبت به تسویه حساب با خریدار اقدام نماید. در غیر این صورت خریدار میتواند حداکثر تا 6 روز کاری پس از تحویل آخرین محموله درخواست دریافت وجه مربوطه را به همراه مستندات مربوطه به EOTC ارائه نماید. این مبلغ از محل وجوه یا وثایق فروشنده نزد EOTC تامین خواهد شد.
ماده 21: در صورت عدم تحویل تمام یا بخشی از كالا طبق زمان تحویل اعلامی در اطلاعیه عرضه و شرایط مندرج در این دستورالعمل، خریدار میتواند درخواست خود را به همراه اسناد مثبته مبنی بر تاخیر در تحویل کالا توسط فروشنده به EOTC ارائه نماید و براساس آن در خواست تحویل با تأخیر یا فسخ بخش تحویل نشده قرارداد را بنماید.
تبصره: در صورت عدم ارائه درخواست موضوع این ماده به EOTCحداکثر تا 10 روز پس از پایان مهلت تحویل کالا ، از نظر EOTC ، تعهدات طرفین ایفا شده تلقی میگردد.
ماده22: در صورت ارائه درخواست فسخ معامله طبق این دستورالعمل و احراز عدم تحویل کالا از سوی فروشنده توسط EOTC، فروشنده مكلف است علاوه بر پرداخت اصل مبلغ مقادیر تحویل نشده قرارداد، خسارت فسخ و سایر هزینههای مصوب اعم از دو سر کارمزد را پرداخت نماید.
تبصره: خسارت فسخ موضوع این ماده عبارت از 5 درصد ارزش کالای تحویل نشده به قیمت معامله به علاوۀ 1/0 درصد مبلغ مقادیر تحویل نشده به صورت روزشمار و به ازای روزهای بین زمان واریز وجه معامله به حساب فروشنده و زمان بازپرداخت مبلغ مقادیر تحویل نشده از سوی فروشنده میباشد.
در صورت ارایه درخواست تحویل با تاخیر، طبق این دستورالعمل و احراز عدم تحویل کالا از سوی فروشنده توسط EOTC فروشنده مکلف است 1/0 درصد مبلغ مقادیر تحویل نشده قرارداد را بصورت روزشمار به ازای روزهای تأخیر بین پایان زمان تحویل و تاریخ تحویل کالا به عنوان خسارت تأخیر پرداخت نماید.
تبصره 1: تحویل با تأخیر حداکثر تا 20 روز پس از مهلت تحویل امکانپذیر است. در صورت عدم تحویل کالا توسط فروشنده، خریدار میتواند درخواست فسخ معامله را تا پایان آخرین روز مهلت 20 روزه مذکور به EOTC ارائه نماید. در این صورت معامله فسخ خواهد گردید و وجوه پرداخت شده جهت خسارت تاخیر به عنوان بخشی از وجوه خسارت فسخ لحاظ خواهد شد.
تبصره 2: در صورت عدم ارائه درخواست فسخ به اتاق پایاپای تا پایان آخرین روز مهلت 20روزه موضوع این ماده از نظر EOTC، تعهدات طرفین ایفا شده تلقی میگردد.
تبصره 3: خسارت تأخیر موضوع این ماده تا زمان اعلام خریدار و یا فروشنده مبنی بر تحویل کالا و احراز آن توسط EOTCمحاسبه خواهد شد. به هر ترتیب این خسارات حداکثر تا پایان مهلت 20روزه موضوع این ماده پرداخت خواهد شد.
تبصره 4: در صورت عدم تحویل تمام یا بخشی از كالا، کارمزدهای اخذ شده به فروشنده مسترد نمیگردد.
ماده23: چنانچه مواعد تعیین شده در این دستورالعمل مصادف با روز یا روزهای تعطیل باشد، آن روز یا روزها به حساب نمیآید و اولین روز کاری پس از تعطیلی موعد محسوب میشود.
تبصره: در محاسبه جریمههای روز شمار، روزهای تعطیل نیز مانند روزهای غیر تعطیل منظور میگردد.
ماده24: در صورتیکه میان خریدار و فروشنده و یا نمایندگان قانونی آنها در خصوص نحوه پرداخت وجه معامله، تحویل کالا و یا سایر شرایط معامله توافقی خارج از شرایط اعلامی در اطلاعیه عرضه و ضوابط و مقررات صورت گرفته باشد، توافقات مذکور از نظر این مقررات فاقد اعتبار بوده و صرفاً بر اساس مقررات و طبق شرایط مندرج در اطلاعیه عرضه، تسویه معاملات، تسویه نهایی و تحویل قراردادها انجام میشود..
ماده25: در صورتی که عدم ایفای تعهدات هر یك از طرفین ناشی از حوادث غیرمترقبه باشد، خریدار و فروشنده یا هر دوی آنها حسب مورد با حکم مرجع ذیصلاح مسئولیتی در خصوص تأدیه مبالغ، خسارتها و جریمههای موضوع این دستورالعمل به عهده نخواهند داشت.
ماده26: کارمزد انجام معاملات در EOTC (خرید یا فروش) برابر 0.25 درصد ارزش معامله می باشد.
ماده27: ارزش معاملات جهت تعیین میزان جرایم ، خسارت ها و کارمزد ها بر اساس قیمت پایه اعلامی توسط فروشنده در زمان ثبت عرضه محاسبه خواهد شد.